Container Icon

Təbiıtdə EkoFizika hadisələri

               

MÖVZU                                       FİZİKA  VƏ  EKOLOGİYA    PROBLEMLƏRİNİN 
                                                                           İNTEQRASİYASI

Fiziki hadisələr                       Maddələrin təbiətdə və sənaye istehsalatında dövriyyəsi
Fizika və texnika                     Tullantısız istehsalatların problemləri. Tullantıların istifa
                                                  dəsi problemləri. Təsərrüfat  fəaliyyətinin ətraf mühitə tə
                                                  siri. Təbiətlə insan cəmiyyətinin qarşılıqlı əlaqəsi.
Molekullar. Diffuziya.              Sənaye müəssisələri tərəfindən atılmış zərərli maddələ
                                                  rin diffuziya və konveksiya yolu ilə yayılması. Mineral güb
                                                  rələrin və herbisidlərin qeyri-düzgün saxlanması və  isti
                                                  fadəs təhlükəsi. Yol verilən konsentrasiya həddi anlayışı. 
                                                  Ətraf mühitin vəziyyətinə nəzarət.Nohurların səthindəki 
                                                  neft təbəqəsinin qazların diffuziyasına təsiri.
Maddənin üç halı                   Suyun təbiətdə dövriyyəsi. Atmosferin müxtəlif
                                                 qatışıqlarla çirklənməsi və bunun nəticələri
Molekulların cazibə                Suda üzən quşların tük örtüyünün adi suda islanmaması
 və itələmə qüvvəsi                və neftlə islanması 
Cazibə qüvvəsi                      Atmosferdən Yerə toz və tüstünün zərərli hissəciklərinin
 Ağırlıq qüvvəsi.                      düşməsi halları və onun mümkün nəticələri 
 Qüvvələrin qarşılıqlı              Torpağın münbit qatının kənd təsərrüfatı maşınları 
  təsiri. Deformasiya.             tərəfindən deformasiyaya uğradılması
Sürtünmə qüvvəsi                  Buz qatının qum-duz qatışığı ilə səpilməsinin zərərli 
                                                  nəticələri (bitki örtüyünün məhvi,avtomobil şinlərinin
                                                  yeyilməsi,boru kəmərlərinin korroziyası)
Çayların və küləyin                 Tullantısız və yenilənən enerji mənbələrinin istifadə 
 enerjisi                                    perspektivi.  Çaylar və külək enerjisindən səmərəli                                                               istifadə. İnsan sivilizasiyasının enerji istehlakı ilə əlaqəsi.
Qaz və mayedə                       Vahid dünya hava və su okeanları. Küləklər və axınlar.  
 təzyiq                                       Çirkabların hava və su yolu ilə daşınması
Birləşən qablar,                      Suvarma və qurutma sistemi, onların mikroiqlimə təsir.
şlüzlər, su boruları                  Kanalların tikintisində təbiətin tarazlığının pozulması. 
                                                  Çayların "dönməsinin” nəticələri (Yerdə şirin su
                                                   ehtiyatının azalması, ona qənaət etmə zərurəti)
Atmosfer təzyiqi                      Antropogen amilin təsiri nəticəsində atmosfer havasının
                                                  tərkibinin dəyişməsi (konkret istehsalların misalında).
                                                  Ozon qatının azalması və bunun nəticələri, tullantıların 
                                                  atmosferin yuxarı təbəqələrində seyrəlməsi. Siklon və 
                                                  antisiklon zamanı tullantıların səpələnməsinin                                                                      xüsusiyyətləri  Müəssisələrə fırtına xəbərdarlıqları, 
                                                  atmosfer havasının çirklənmədən qorunması.  
Nasoslar                                Torpaqların suvarılması, torpaqlardan səmərəli istifadə.
Arximed qüvvəsi.                   Suya qənaətin vacibliyi. Nohurların səthində neft 
Cisimlərin üzmə                     təbəqəsinin əmələ gəlməsi və onun məhv edilməsi.
 şərtləri                                    Çayla ağac axıtmanın ekoloji aspektləri.
                                                  Gəmiçilik və onunla bağlı suyun mühafizəsi məsələləri.
Gəmilərin üzməsi                   Gəmiçiliyin fəlakətli nəticələri: sahillərin dağılması,
                                                   balıqların  gicəlləndirilməsi, nohurların çirklənməsi.
                                                   Neft tankerlərinin qəzaları – ekoloji fəlakət kimi.
Havada üzmə                           Atmosferin ozon qatının dağılması. Kənd təsərrüfatı                                                             aviasiyasının iqtisadi cəhətdən təsirsizliyi və ekoloji                                                              cəhətdən zərərliliyi. Aerostatların istifadə edilməsi.                                                                Hava nəqliyyatının Yer atmosferinin təmizliyinə təsiri.
İş və güc                                    Güc. FİƏ və müxtəlif mexanizmlərin ekoloji cəhətdən
                                                    təhlükəsizliyi
Təbiətdə və texnikada          Atmosferdə və okeanda baş verən proseslərdə konvek
  konveksiya                           siyanın rolu. Sənaye sahəsində konveksiya axınlarının ya
                                                 ranması. Dartı qüvvəsi. Yüksək borular vasitəsi ilə səpə
                                                 ləmə mexanizmi. Siklon və antisiklon zamanı səpələnmə
                                                 sinin xüsusiyyətləri. Nüvə müharibəsi zamanı və ya "nüvə
                                                 qışı” gəldiyi halda konveksiyanın pozulması. Məişətdə və
                                                 texnikada istilik izolyasiyası – enerji resurslarına qənaət 
                                                  üsulu kimi.
Su ilə isitmə sistemi              Su ilə isitmə sisteminin ekoloji aspektləri (İES-dan
                                                 çirklənmə)
Şüalanma                               Yerdə istixana effekti və onun güclənməsinin mümkün
                                                 nəticələri. Ekoloji cəhətdən təmiz Günəş enerjisindən
                                                 istifadənin perspektivləri.
Xüsusi istilik tutumu             Təbii nohurların qurudulması və sünilərinin yaradılması
                                                 zamanı təbii-iqlim şəraitin pozulması. Suyun bütün isteh                                                     sal sahələrində geniş tətbiq edilməsi. Şirin su ehti
                                                 yatının məhdudluğu.
Yanacağın yanma istiliyi        Üzvi yanacaq – müasir mərhələdə əsas enerji mənbəyi
                                                 kimi. Üzvi yanacaq ehtiyatının məhdudluğu, atmosferin
                                                 onun yanma məhsulları ilə çirklənməsi. Müxtəlif yanacaq
                                                 növlərinin effektivliyinin və ekoloji cəhətdən zərərsizliyinin                                                                   müqayisəsi (qaz, maye yanacaq, bərk yanacaq). 
                                                Avtomobil nəqliyyatının qaz yanacağı ilə işləməyə keçmə
                                                zərurəti.
İstilik mühərrikləri.                 Ətraf mühitin atmosferə atılan tullantılar və çirkab suları  
DYM. Buxar turbini                 ilə çirklənməsi. Turşu yağışları. Nohurların, yaşıllığın 
                                                 məhv olması, memarlıq abidələrinin dağılması, metalla
                                                 ın korroziyası. Zərərli tullantıların azaldılması üçün görü
                                                 lən tədbirlər. İşlənmiş qazlara nəzarət. İstilik mühərriklə
                                                 rinin ekoloji vəziyyətə təsirinə görə müqayisəsi. Təbiətin
                                                 mühafizəsi məqsədi ilə istilik mühərriklərinin
                                                 təkmilləşdirilməsi.  
Elektrik sahəsi                        Sabit cərəyanın bioloji obyektlərə təsiri. Toxumların və
                                                 bitliklərin həyat fəaliyyətinin elektrostimullaşdırılması.
                                                 Yaşayış məkanlarının elektrikləşməsinə qarşı mübarizə
                                                 (hava ionlaşdırıcıları, havanın rütubətliliyi və elektrikləş
                                                 məsi, havanın elektrofiltr vasitəsi ilə təmizlənməsi).   
  Maqnit sahəsi                      Təbiət hadisələrinin qarşılıqlı şərtləşdirilməsi. Maqnit 
                                                 sahəsinin bioloji aspektlərə təsiri. Maqnit biologiyası 
                                                 anlayışı (maqnit qasırğalarının, maqnit qolbaqların
                                                 orqanizmə təsiri, quşların istiqamətlənməsi)
Elektrik mühərriki                  Elektrik nəqliyyatının inkişaf perspektivləri. Ekoloji
                                                 cəhətdən təmiz mühərrik kimi elektrik mühərrikinin
                                                 üstünlükləri. 
İşıq hadisələri                         Atmosferin şəffaflığının antropogen amilin təsiri altında
                                                 dəyişməsi və bunun ekoloji nəticələri. İqlim dəyişməsi.
Süni peyklər                            İnsanların istehsal sahəsindəki fəaliyyətinin planetimizin 
                                                 təbiətinə qlobal təsiri, nüvə energetikasının radioaktiv
                                                 tullantılarının təmizlənməsi üçün Yerin süni peyklərinin
                                                  istifadəsi.
Enerji                                         Azərbaycanın hidroenergetik resursları. Çayların enerji
                                                  sinin istifadəsinin ekoloji problemləri (münbit torpaqların
                                                  itirilməsi, yerlərin bataqlaşması, iqlim dəyişməsi, balıq
                                                  çılığa təsir və s.). 
MKN əsasları                           Atmosferdə diffuziya yolu ilə müxtəlif maddələrin 
                                                  yayılması. Atmosfer havasının çirklənmə dərəcə
                                                  sinin hündürlükdən asılılığı.
Qaz qanunları                          Atmosferin tərkibi. İnsanların istehsal fəaliyyətinin 
                                                  təsiri. Torpağın "nəfəsi” və onun atmosferin çirklən
                                                  məsi ilə əlaqəsi.
Temperatur                              Temperatur - əsas ekoloji amil kimi. Temperatur
                                                  dəyişməsinin orqanizmlərin maddələr mübadilə
                                                  sinə təsiri.
Havanın rütubətliliyi                 Havanın rütubətliliyinin əhəmiyyəti və onun bioloji
                                                 sistemlərə təsiri. Rütubətlə temperaturun canlı orqa
                                                 nizmlərə birgə təsiri. Atmosferin çirklənməsinin ora
                                                 dakı buxarların kondensasiyasına təsiri. Dolu ilə 
                                                  mübarizə.
 Kapillyar hadisələri               Torpağın strukturu, onun pozulmasının səbəbləri və
                                                 bunun qarşısının alınması üçün görülən tədbirlər. 
                                                 Torpaqda və bitki aləmində kapillyar hadisələri. 
                                                 Torpağın və suyun mühafizəsi, onların səmərəli
                                                 istifadəsi.
Termodinamika                      Təbiətdə temperatur diapazonu, temperaturun bio
                                                 sferə təsiri. İstilik mühərrikləri – atmosferin çirklən
                                                 məsinin vasitəli mənbələri. İşlənmiş qazların tərkibi 
                                                 və toksikliyi, onların miqdarının mühərrikdən asılılığı.
                                                  Yerin istilik balansı   və onun iqlimə təsiri. Havanın 
                                                  çirklənmədən qorunması.
Elektroliz                                 Elektroliz zamanı suyun çirklənmədən təmizlənməsi                                                               (elektroflotasiya təmizləmə üsulu). Torpağın və qrunt
                                                    sularının şoranlılığının onların elektrik keçiriciliyinə görə                                                   müəyyənləşdirilməsi üsulu. Elektrofiltrləyici təmizləmə
                                                  qurğularının fəaliyyət prinsipi. Elektrolit istehsalının
                                                  ekoloji aspektləri.
Yarımkeçiricilər                         İstilik və işıq enerjisini elektrik enerjisinə çevirən
                                                   ekoloji çeviricilər (yarımkeçirici cihazlar). Günəş
                                                    enerjisindən istifadə
Radioaktivlik                              Biosferin nüvə partlayışı məhsulları ilə çirklənməsi
                                                    Atom enerjisinin istehsalı.Radioaktiv çirklənmənin
                                                    insan orqanizminə təsiri. Təbii mühitlərin radioaktiv
                                                    çirklənməsi.
Nüvə energetikası                     AES-nın nüvə tullantılarının basdırılması problemləri
                                                    Nüvə qurğularında təhlükəsizlik texnikası.
Şüalanma dozası                      Radioaktiv şüalanma – təbii fon səviyyəsindən artıq 
                                                   miqdarda radioaktiv maddələrin mövcudluğu. Yeni
                                                   silah növləri, kənd təsərrüfatında elmi-texniki tərəqqi.







0 коммент. :

Отправить комментарий